7 juni ben ik 50 geworden. Mijn eerste reactie begin dit jaar was dat ik dan maar eens de marathon moest gaan lopen. Totdat Marko Koers, topatleet en een van Lifeguards trainers, me een beetje meewarig aankeek en zei: “doe toch eens normaal man, je hoeft toch niet altijd zo’n adrenaline junk te zijn.” Over direct feedback gesprokenJ. Hij had gelijk, dit soort duidelijke adviezen moet je ter harte nemen. Meer voor de innerlijke rust gaan dan maar, dacht ik. Ik heb vervolgens twee dingen gedaan. Ten eerste heb ik me ingeschreven bij de Foundation of Natural Leadership voor een trail in de bush van Zuid Afrika, Imfolozi Wild Park en ten tweede voor de cursus Stoïcijnse Levenskunst bij de Internationale School voor Wijsbegeerte in Leusden.
Ik ben twee weken geleden teruggekomen van deel 1 van mijn “innerlijke rust tour”, een week lang met 6 medestanders (mannen en vrouwen) en 2 gidsen door de wildernis lopen, buiten slapen in de open lucht, zelf je eten meenemen en ’s nachts de wacht houden terwijl hyena’s richting je kamp komen lopen. Ik deel graag mijn belangrijkste “take-aways” met je.
1. Angst
Van te voren was ik wat angstig – is het wel normaal dat je voor je innerlijke rust een week tussen de wilde dieren gaat verblijven? Wat doe ik mijn vrouw en kinderen aan als ik word opgevreten omdat ik zo bezig was met mezelf? En hoe zat dat met slangen, spinnen en allerlei klein grut, waar je ook ziek van kunt worden. En als ik een “number 2” zoals dat zo mooi heet, moet doen, hoe doe ik dat dan terwijl ik hurkend en weerloos in het gras zit?
Maar gek genoeg ben je binnen een paar uur van die angst af. En dat kwam niet alleen door de fantastische gidsen (die overigens wel bewapend zijn). Nee, het was ook dat je doorkreeg dat je overdag, in een groep, redelijk veilig bent. We liepen in stilte, achter elkaar en hadden lunch in de bush. Er was een soort van respectvolle balans tussen ons en de vele dieren – je komt niet te dichtbij en zorgt dat je de confrontatie niet opzoekt. Natuurlijk moet je oppassen dat je niet plotseling de doorgang van een olifant of buffel bemoeilijkt, maar onze gidsen kenden dat spel. En hoewel er dan toch nog van alles kan gebeuren (“het enige voorspelbare aan wilde dieren is dat ze onvoorspelbaar zijn”), viel het me op dat je je enorm op je gemak voelt daar. Mijn stresstheorie, zoals ook beschreven in Oermens 2.0, klopte. Soms was er acute stress; een waterbuffel die onze richting op kwam, of hyena’s in de buurt van het kamp, maar het grootste gedeelte van de tijd was je totaal in het “nu”. Geen telefoon, geen verplichtingen, behalve dat je ’s avonds op tijd een goede plek bij de rivier moest vinden, omdat je nu eenmaal afhankelijk bent van water. Als ik mijn stress had kunnen meten door een hart ritme variabiliteitstest te doen, zou voor mijn gevoel de uitslag zijn geweest dat ik totaal coherent was, ofwel totaal ontspannen en ondergedompeld in de natuurlijke omgeving. Ons tempo werd ook totaal anders, en dat gaf je tijd om de omgeving in je op te nemen en te ruiken, voelen en ervaren.
2. We horen hier
We zijn zoogdieren die onderdeel uitmaken van het grotere geheel. Dat gevoel bekroop me. Een gevoel van nederigheid en respect voor deze wonderlijke wereld waar alles met elkaar in verbinding staat. Zwarte neushoorns bijten takjes af op 45 graden, zodat een plant vertakt, bomen geven door dat een olifant aan ze knabbelt en produceren een bittere smaak zodat ze niet helemaal worden kaalgevreten, termieten met hun fabelachtige coördinatie spelen hun rol voor de bodem. Hoe het kleine met het grote verbonden is en het grote met het kleine. Hoe ons eigen gedrag weerspiegeld wordt in het gedrag van dieren, en hoe de maan invloed heeft op ons aardse leven. En wij als mensen maken daar deel van uit. Zoals onze Zuid-Afrikaanse gids zei: “most people on trail experience a strong sense of belonging.” Je hoort erbij, je hebt je rol. Dat geeft een mooie basis en zelfvertrouwen. Het geeft je het gevoel niet altijd je best te hoeven doen om geaccepteerd te worden door een groep. Je mag er zijn.
3. Next Nature
De kwetsbaarheid van dit mooie park is ook duidelijk. Er wordt een koolmijn op enkele kilometers buiten het park ontwikkeld, dat zal zijn invloed hebben. Maar ik begrijp dat de mensen elektriciteit en banen willen hebben. Maar toch resoneert de vraag of we dat niet op een andere manier kunnen doen. En dan kom ik thuis en lees het indrukwekkende boek “Next Nature” van kunstenaar- filosoof Koert van Mensvoort. Zijn stelling: als mens zijn wij de natuur en wij creëren een “volgende natuur”, van een biosfeer naar een technosfeer. Accepteer dat het in de mens ligt dat we altijd creëren en ontwikkelen en zoals een termiet zijn heuvel bouwt, bouwen wij onze steden. Maar de technosfeer kan ons ook gaan overheersen, en ongemerkt bouwen wij aan de volgende dominante “soort” op aarde. Het is een andere manier van denken. Hoewel ik er alles aan zal doen om te zorgen dat we een respectvolle verhouding zullen houden met “the old nature” en ik me in zal zetten voor behoud van deze prachtige plekken, zet Van Mensvoort me aan het denken. De aarde zal wel blijven bestaan, toen de dieren op aarde kwamen, hadden de planten daar vast ook wat mee te stellen. En nu wij, o.a. door onze beheersing van het vuur, zo dominant zijn geworden, zal dat ongetwijfeld gevolgen hebben. Zoals Van Mensvoort ook aangeeft in Next Nature, technologie verandert niet alleen onze omgeving, maar ons ook als mens. Hij pleit voor het inzetten van technologie waarbij we onze menselijkheid behouden en die niet alleen bevredigend is voor ons mensen, maar ook voor alle andere soorten, de planeet en op termijn het universum als geheel.
Wat heeft het me gebracht?
Dat is natuurlijk een vraag die we hier graag in het Westen stellen. En hoewel ik geneigd ben daar niet op te antwoorden, omdat ik nog niet weet wat de reis me gebracht heeft, ga ik toch een poging wagen. Meer balans, relativeringsvermogen, het voornemen om vaker een digitale detox te doen, zeker inclusief kinderen, zelfvertrouwen, inzicht en zelfkennis. Maar ook het gevoel van een beetje meer meebewegen en verwonderen. En goed nadenken hoe het nu verder moet. Met deze wereld en mijn betrokkenheid. Hoe die op een goede manier in te zetten. Dat antwoord heb ik nog niet. In juli eerst maar eens de Stoïcijnse levenskunst bestuderen.
